Search This Blog

20/01/2010

બાથરૂમ ચિંતન

એક મહાન તપસ્વીની માફક (મારા પોતાના) બાથરૂમમાં સેંકડો કલાકો ગાળ્યા પછી મને બાથરૂમ વિશેની કેટલીક ચોંકાવનારી ચિંતનકણિકાઓ મળી આવી છેતે અત્રે પ્રસ્તુત કરૂં છું... જયહિંદ.

(૧) યુઘ્ધના મેદાનમાં અને બાથરૂમમાં કોઇ પોતાની મરજીથી નથી જતું. ગયા પછી ભલે મહીં ફના થઇ જાયપણ એક વીર સિપાહી જેવો જોસ્સો અને મારી નાખું... ફાડી નાંખુંવાળું ઝનૂન આ બન્ને સ્થળે આવતું નથી. ટૉઇલેટને શાંતિઘાટ’ જેવું નરમ નામ આપવામાં આવ્યું છેતો બાથરૂમ જન્નત-એ-ફિરદૌસ’ કહેવાય છે. અમારા દૂરના કોક ડોહા બાથરૂમમાં જઇને ભમ્મ થઈ ગયા અને ત્યાં જ પૂરા થઇ ગયાત્યારે તેઓ જન્નતનશીન’ થયા છેએવું કહેવામાં આવતું.

(૨) બાથરૂમમાં નહાવા જવુંએ રોજની ફરજના એક ભાગ તરીકે જ સ્વીકારાયું છે. સવારે ઉઠ્યા પછીબ્રશ કરવું કે નહાવા જવુંએ સઘળી પ્રક્રીયાઓને કલાત્મક સ્વરૂપે જોવામાં આવતી નથી. સવારની તમામ ક્રિયાઓમાં તમે ધારો તો A Touch of Art આપી શકો છોપણ કોઇ નથી આપતું. જખ મારીને નહાવા જવું પડે છેએટલે લોકો જાય છે. ભગવત-ગીતામાં ભલે કહ્યું હોય, कर्मण्ये वाधिकारस्ते , माँ फलेषु   कदाचन,  એમ બાથરૂમમાં ધૂસતી કોઇપણ વ્યક્તિ, ‘તું તારે અંદર જઇને તારૂં કર્મ કરે જા... ફળની આશા ન રાખીશ,’ એવું વિચારતી નથી. ફળ નહિ તો છેવટે સાબુની આશા તો એને રાખવી પડે છે. ફળ વગર નહવાતું નથી.

(૩) બાથરૂમમાં જતા પહેલાની અને નાહીને બહાર નીકળ્યા પછીની આપણી બૉડી-લૅન્ગ્વેજ અલગ હોય છે. જેને ગુજરાતીમાં તરવરાટ કહેવામાં આવે છે તેનો અહીંઅંદર જતા પહેલા સંપૂર્ણ લોપ થયેલો જણાય છે. જગતની કોઈપણ વ્યક્તિ બાથરૂમમાં સિસોટી વગાડતી વગાડતી જતી નથી. અડધી ઊંઘમાં મોંમાંથી ફૂંકે ય કેટલી નીકળેનહાવા જવાનો જે ઉશ્કેરાટ અને થનગનાટ થવો જોઇએતે થતો નથી. ડૉક્ટર અંદર બેઠા હોય ને બતાવવા જવાનું હોયએમ ભારે પગે’ લોકો નહાવા જાય છે. સ્ત્રીઓ તો નૅવર... સિસોટી વગાડતી બાથરૂમમાં જતી નથી. એ લોકોને તો નહાતા નહાતા ય સિસોટા વગાડવાનું ફાવતું નથી. આવાઓની પાસેથી સમાજ વધારે તો શું અપેક્ષા રાખી શકે? ...આ તો એક વાત થાય છે.

(૪) અડધા લોકોઅડધી ઊંઘમાંઅધખૂલી આંખેઅડધા બાથરૂમમાં દાખલ થતા હોય છે ને આખું માથું દરવાજે ભટકાડી દે છે. અડધી ઊંઘમાંનીચે પહેરવાનો ટુવાલ ખભે લટકાવ્યો હોય છે ને ઊંઘમાં યાદ આવતું નથી કેનીચે કંઇક પહેરીને જવું જોઈએ. સ્ફૂર્તિલા માનવોએ બાથરૂમમાં થનગનાટ સાથેઆવડે એવો ડાન્સ કરતા કરતા જવું જોઈએ. અહીં ભારતીય પઘ્ધતિનું નૃત્ય નહિ, (ભાંગડા હજી ચાલે!) વૅસ્ટર્ન-ડાન્સ કરતા કરતા જવું સલાહભર્યું મનાયું છે. વારાફરતી એકએક ઢીંચણ ઊંચો કરીકમરેથી સહેજ સહેજ વળી ગળામાંથી ‘શોલેના મેહબૂબા મેહબૂબા...’ જેવા અવાજો કાઢતા કાઢતા અંદર જવાથી શરીરમાં એક પ્રકારનો ભીનો રોમાંચ આવે છે. નહાવાને તમે નીગ્લૅક્ટ ન કરો. ઘરની બહાર નીકળ્યા પછીસમાજ તમે કેવું નહાયા છોએ જોઇને તમારી પર્સનાલિટી નક્કી કરવાનો છે. બાથરૂમોનું તો કેવું છે? ‘માંહી પડ્યા તે મહાસુખ પામેદેખનહારા દાઝે જોને...!’ બાથરૂમો ફક્ત નહાવા માટે જ બન્યા છે. કોઇ મહત્વાકાંક્ષી મનુષ્ય બાલ્કનીમાં ઊભો ઊભો નહાઇ શકતો નથી. ગુજરાતમાં બાલ્કનીનો ઉપયોગ ફક્ત કપડાં સૂકવવા થાય છે.

(૫) વડિલોની બાથરૂમમાં જવાની પઘ્ધતિ ન સમજાય તેવી છે. એ લોકો બાથરૂમને બદલે વિશ્વપ્રવાસે નીકળવાનું હોયએટલી તૈયારીઓ કરીને મહીં જાય છે. અંદર લઇ જવાની ચીજવસ્તુઓ અને સામાન ગોતવામાંતેમ જ ટુવાલની વ્યવસ્થિત ગડી વાળવામાં તેઓ આખો એક કલાક વાપરી નાંખે છેપણ જેટલો સમય અંદર જવામાં લગાડે છેએટલો નહાવામાં નથી લેતા... કેમ જાણે કોઇપણ પ્રકારના નહાવામાંથી એમનો રસ ઊડી ગયો ન હોયવડિલોને નહાતી વખતે સતત સતાવતો પ્રોબ્લેમ હાથમાં સાબુ પકડી રાખવાનો હોય છેજે દર બીજા ઝાટકે હાથમાંથી પટ્ટ કરતો’ સરકી જાય છે. ચશ્મા પહેરીને નાહી શકાતું ન હોવાથીબાથરૂમની ફર્શ પર હાથ ફેરવી ફેરવીને જ્યાં ને ત્યાં સાબુ શોધવો અઘરો પડે છે. આપણે દરવાજાના કાણામાંથી જોઇએતો ડોહાને સાબુ ગોતતા જોઇનેકલાપિની કવિતા યાદ આવી જાય, ‘‘ફૂલ વીણ સખેફૂલ વીણ સખે... હજુ તો ઊગતું પ્રભાત જ સખે...!’’

(૬) ભલે આ વાત હું હજારો વાર લખી ચૂક્યો હોઉં. પણ એ તો રામબાણ વાગ્યા હોય એ જાણે. આ સકળ વિશ્વમાં તમે ૭૦-૮૦નું આયુષ્ય લઈને આવ્યા હો છો. અનેક લોકોએ તમને માનસિક અને શારીરિક ઝટકા આપ્યા હોય છેપણ જગતનો સૌથી કારમો ઝાટકોસખ્ત શિયાળાની વહેલી પરોઢની કડકડતી ઠંડીમાંભૂલમાં પાણી ગરમ થયેલું સમજીને ઠંડા પાણીનું ડબલું તનબદન પર રેડી દો છોત્યારે વાગે છે. એક તો સાલો ધાબળો-બાબળો પહેરીનો તો કાંઇ નહાવા બેઠા ન હોઇએ-ઉઘાડા હોઈએ ને એમાં કોરીધાકોડ સ્કીન પર ઠંડા પાણીનું ડબલું પડેપછી ધ્રૂજી ન જવાય? (જવાબ : જરૂર  ધ્રૂજી  જવાય. : જવાબ પૂરો) કોરા બરડા ઉપર કોઇ એક નાની ટાંકણીનું ટોચકું અડાડેતો ય ભફ્ફ દઇને ટટ્ટાર થઈ જવાય છેત્યારે ઠંડા પાણીનું ડબલું હજારો ટાંકણીઓ એકસામટી ભોંકાતી હોયએવું લખલખું શરીરમાં દોડાવી દે છે. આ સહન ન થાય.

(૭) બાથરૂમો પર્યટન-સ્થળ જેવા હોય છે. ત્યાં રોકાઈ જવાનું હોય નહિ... મોડું-વહેલું પાછા આવવાનું હોય છે. કેટલાક મુમુક્ષુઓ અંદર ગયા પછી બહાર જ નીકળતા નથીએવું આપણને ફીલ કરાવે. રામ જાણે અંદર જઇને શું કરતા હશેપણ એ લોકોએ બાથરૂમ ને બૅડરૂમ વચ્ચેનો ફરક સમજવો જોઈએ. બાથરૂમમાં ગમે તેટલા ખાડા-ટેકરા હોયતે કદી માઉન્ટ આબુનું સ્થાન લઇ શકવાના નથી. ત્યાં જઇને સમયસર પાછું જ આવવાનું હોય.

(૮) બાથરૂમો અને ગરોળીઓ વચ્ચે આદ્ય સંબંધ છે. કમનસીબેભીંત પર સ્થિતપ્રજ્ઞ થઈને ચીટકેલી ગરોળી ઉપર આપણું ઘ્યાન અંદર જઇને સ્ટોપર માર્યા પછી પડતું હોય છે. એક મ્યાનમાં બે તલવારો કદી સાથે ન સચવાયએ ધોરણે એની પરવાહ કર્યા વિના તમે ઊંઘું ઘાલીને નહાવા માંડોતો ય હમણાં પડશે... હમણાં પડશેવાળી ભીતિ આપણને સરખી રીતે નહાવા પણ નથી દેતી. અહીં તો મરદ માણસ પણ એને કાઢવા મોંઢેથી ‘‘છીછ... છીછ...’’ કરી શકતો નથી. એમ કરવામાં હાળી ક્યાંક પડે તોદોડાદોડ કરે તો ય આપણા માટે ભાગવાની ભૂમિ મર્યાદિત હોય. ક્યાં જાઓ તમેહું પોતે મરદ માણસ એક હજાર એકસો ને આઠવાર... પણ ગરોળી સામે સહેજ બી બહાદુરી બતાવી શકતો નથી. અમે મહાન માણસો મહાયુઘ્ધોકાળઝાળ ગરમી કે મરવા પાડેલી સાસુથી કદાપિ ન ડરીએ... ગરોળીથી ડરવું પડે!

(૯) શેરબજારમાં નહાવા કરતા બાથરૂમમાં નહાવું સારૂં.

સિક્સર
આજકાલ ભણેલાગણેલાઓ ખોટું ઇંગ્લિશ બોલવા માંડ્યા છે. Anyways નામનો કોઇ શબ્દ જ નથી. Anyway જ બોલાય. કઝીન’ શબ્દમાં જ બ્રધર’ આવી ગયોતો ય લોકો કઝીન-બ્રધર’ બોલે છે.

13/01/2010

કૉન્ટેક્ટ લૅન્સ ખોવાય છે ત્યારે

શનિવારની અમારી સૅટર ડે નાઇટબેઠકમાં જૂની ફિલ્મોનાં ગીતો સાંભળીએ છીએ. સમજો ને, લગભગ ૨૦-૨૫ કપલ્સ ભેગા થાય. ગાવાની કોઇને છુટ નહિ. કોઇ ગાવા જાય તો બધાએ હળીમળીને એનું ગળું દાબી દેવાનું. પેલો તો નવરો છે. એને તો બઘું ય ગાવું હોય, પણ આપણાથી જાણી જોઈને આપણાં જ કાનમાં ચ્યૂઇંગ-ગમ થોડી નંખાય છે ? લોકો વાતો કરે. અમે લોકો સીડી પર બસ.. જૂનાં ગીતો સાંભળીએ અને જીવો બાળીએ કે, ગીતો આપણે ગાયા હોત, તો લતા-રફી કરતા વધારે સારૂં રીઝલ્ટ આપી શક્યા હોત !

સૅટર ડે નાઇટની મોટામાં મોટી સિઘ્ધિ એ છે કે, સ્ત્રીઓને સંગીત સાથે કોઇ લેવાદેવા નહિ, છતાં એ વાતનું કોઇ અભિમાન નહિ. સંગીતને ક્યારેક સમજે ખરી, અને ગીત પત્યા પછી કોકવાર કહે, ‘લતા સારૂં ગાય છે, હોં !’ 

પુરૂષોને પણ આમ તો સંગીત સાથે કાંઇ લેવા દેવા નહિ. આપણે એમ કહીએ કે, આ ગીત મુહમ્મદ રફીએ મૂકેશના અવાજમાં ગાયું છે, તો પાછા વખાણ પણ કરે કે, ‘રફીને પણ મૂકેશ જેવું ગાતા ફાવે છે, નહિ ?’ સંગીત સાથે તો અમને ય ખાસ કોઇ લેવાદેવા નહિ, પણ અમે કલારસિકો ખરા. સુંદર ગીત જેટલી જ સુંદર દ્રષ્યમાં સમજ પડે. અમારામાંના કોઇ પોતાને પ્રભુ શ્રીરામનો અવતાર માનતા નથી. પોતપોતાને ભાગે આવેલી વાઇફ જોતી ન હોય, ત્યારે અમારે ક્યાં જોવું તેની ખબર ખરી. સામે પારકી સીતા બેઠી હોય તો, અમારામાં એક છુપો રાવણ પ્રવેશી જાય છે. પણ ગ્રૂપમાં બીજા સાલાઓ જટાયૂ જેવા છે. એટલે રાવણને થવાને બદલે હતા તેવા રમેશના રમેશ જ રહીએ, ઓધવજી, રામ રાખે તેમ રહીએ.. ! સંગીત તો ખૂણામાં પડ્યું પડ્યં વાગે રાખે, પણ ગીતના બે અંતરની વચ્ચે વચ્ચે અમને આજુબાજુ જોવું ગમે. વાઇફવાળો ખૂણો આવે, ત્યાં બહુ નહિ પડવાનું. વાઇફની બા ખીજાય ! પણ જોવાનો-જોયે રાખવાનો અને જોઇ લીધા પછી, અમે કાંઇ જોયું જ નથી, એમ છટકી જવાની ટ્રીકો અમને આવડે. ભ, શનિવારની બેઠક એટલે બે ઘડી પંખીનો માળો છે. આ જગતમાં શું લઇને આવ્યા છીએ ને શું લઇને જતા રહેવાના છીએ ? શાસ્ત્રોમાં પણ કહ્યું છે, ‘આનંદ એ જ આઘ્યાત્મિકતા છે.જો કે, આ સંસારમાં ભલે કાંઇ લઇને આવ્યા ન હોઇએ, પણ એની વાઇફે લઇને જતા ન રહીએ, એ માટે સુંદર સ્ત્રીનો ગોરધન લશ્કરના કોઇ કર્નલ-મૅજર જેવી ચાંપતી નજર અમારા બધાની ઉપર રાખતો હોય. આવા લોકો સહેજ બી મોટા મનના હોતા નથી. વહેંચીને ખાવાના કોઇ સંસ્કાર જ એની માં એ આપ્યા ન હોય, એની પાસે સમાજ બીજી અપેક્ષા ય શું રાખી શકે ? યાદ હોય તો, અર્જુન એના ચારે ય ભાઈઓની સાથે દ્રૌપદીને લઇને ઘેર ગયો ત્યારે, નહાવા બેઠેલા માતા કુંતાએ અંદરથી બારણું ખોલ્યા વગર જ કહી દીઘું હતું, ‘જે કાંઇ લાવ્યા હોય, એ ચારે ભાઇઓ વહેંચીને ખાજો...’ 

અને આ સાલો લૅફટનેન્ટ ઘસની ગંજી ઉપર બેઠેલા કૂતરા જેવો. હું તો ઘાસ ન ખાઉં, પણ આ આખલાઓને ય ખાવા ન દઉં. આવી સ્વાર્થી વૃત્તિવાળા ગોરધનો ય આ ધરતી પર આજે ય હયાત છે, બોલો ! 

પણ ગયા શનિવારે સ્ત્રીઓ ટૅન્શનમાં અને પુરૂષો ટૅસમાં આવી ગયા. 

ગ્રૂપમાંના કોકની સાથે પિસ્તી આવી હતી. 

પિસ્તી. ઉંમર હશે કોઇ ચાલીસમાં એકાદ-બે મિનીટ કૂટે એટલી. સ્કીન પારસીઓને હોય એવી ગુલાબી. બૅડરૂમની બારીના કાચ ઉપર ચંદ્રની ચાંદની પડતી હોય, એ રોજ પોતાની હથેળીમાં લઇને મોંઢે ચોપડીને સુઇ જતી હોય, એવો ઠંડો ચેહરો. સૅન્ડવચ પર ચીઝ અને મૅયોનીઝનું લૅયર ચોપડ્યું હોય, એવા તો એના હોઠ. ચેહરા સિવાયના સ્થળોના પ્રવાસે ઉપડવું આપણને ગમે તો ખરૂં, પણ વચમાં આપણી આગળ બેઠેલા કોકનો વળી ખભો આવી જાય કે આખેઆખી વાઇફ વચ્ચે આવી જાય. (વાંચવાની મઝા આવે છે ને ...? ચાલુ રાખો.) પહેલીવાર એની ઉપર નજર પડે તો, એને પહેલીવારની તમારી ભાભીબનાવાની તમને ઇચ્છા થાય. ખોટું નહિ બોલું. પિસ્તી જોવી બહુ ગમે એવી હતી. કાળા વાળ કમરથી નીચે સુધીના. (આપણી નહિ, એની કમર.) એમાં ય, તમે તો જાણો છો, ૪૦-ની આસપાસની સુંદર સ્ત્રીઓ ભઇ સાબ... કેવા કેવા કપડાં પહેરે છે.... ? (જવાબ : આપણાથી તો જોવાય બી નહિ, એવા ! - જવાબ પૂરો) પિસ્તીના સ્માઇલ ઉપર એક-બે જણે તો આવતા મહિને સૉલ્જરીમાં બધાને માટે દાળવડાં ખવડાવવાનો અતિ ખર્ચાળ મનસૂબો જાહેર કર્યો. બીજાએ હમણાં બે દિવસ નહાવા-ધોવાનું બંધ રાખ્યું... સ્વાઇન-ફ્લ્યૂને કારણે નહિ-પિસ્તી સાથે શૅક-હૅન્ડ થયું હતું, પછી હાથ ધોવા જઇએ તો જીંદગીભર ગમે ત્યાં નહાવાનું આવે ! પિસ્તીનો અડેલો હાથ... ઉફ, ઓહ, આહ.. ! બે-ચાર જણાએ તો પેટ્રોલની પરવાહ કર્યા વિના, દર શનિવારે પ્રોગ્રામ પત્યા પછી પિસ્તીને ઠેઠ એના ઘર સુધી ગાડીમાં મૂકી આવવાની જવાબદારી સ્વીકારી લીધી, એમાં ઘણાના મોંઢા ચઢી ગયા. એમ કાંઇ કોઇના મોંઢે તાળા થોડા મરાય છે ? હમણાં પૈસાની જરી તંગી છે, છતાં મેં ય પિસ્તી પાછળ આખું નારણપુરા ઉડાડી માર્યું. કરિયર બનતી હોય, ત્યાં આપણે પૈસાની સામે નથી જોતા.... ! 

સ્ત્રીઓની વાત જુદી હતી. આજ સુધી જેવી હોય તેવી, બધીઓનું એકચક્રી શાસન ચાલતું હતું. અમે લોકો ય જોઇ જોઇને બૉર થતા હતા. ઉજ્જડ ગામમાં એરંડીપ્રધાન. 

પણ અત્યારે એ લોકો ટૅન્શનમાં આવી ગઇયો હતી. કિચનમાં કારણ વગર કોકને લઇ જઇને એક તો બોલી ય ખરી

સાવ કેવી લાગે છે, નહિ ?’ સામેવાળીએ પણ ગ્રાહકનો સંતોષ, એ જ એનો મુદ્રાલેખ હોય, એવો લાગણીશીલ જવાબ આપ્યો, ‘હા ભાભી.... સાવ એવી જ લાગે છે.’ 

ઘેર આવેલા મેહમાનનું આપણા દેશમાં અપમાન થતું નથી, એટલે સંગીતમાં એ પછી તો કોઇનું ઘ્યાન ગયું જ નહિ-બઘું પિસ્તીમાં. બીજે જો-જો કરીએ, તો મહેમાનને કેવું લાગે

પ્રેમશાસ્ત્રના સંતો કહી ગયા છે કે, જે લઝ્ઝત ત્રાંસી આંખે જોવામાં આવે છે, તે સીધી આંખે જોવા જઇએ, તો બાંડા લાગીએ. બધાને આ નિયમની ખબર. સ્ત્રીઓને પણ. એ લોકોને ખાત્રી કરવી હતી કે, છેલ્લી દસ મિનિટમાં આપણામાંથી કોઇનો ગોરધન તો હણાયો નથી ને ! ૫૦-ઉપર પહોંચેલા કોઇપણ પતિની બહાર નજર હખણી રહેતી નથી, એવું તો ખેતી અને પશુપાલનશાસ્ત્રમાં પણ લખ્યું છે. 

અચાનક એક લોચો પડી ગયો. ચા-પાણીના ઇન્ટરવલ વખતે પિસ્તી એના કોઇ વાંક વગર અમારાવાળી કોક સ્ત્રીને અથડાઇ, એમાંતો હતા એ તમામ પુરૂષો સૉરી... સૉરી.. હોં... સૉરી... !બોલ્યા. આ દુર્ઘટનામાં પિસ્તીની એક આંખનો કૉન્ટેક્ટ-લૅન્સ પડી ગયો. એણે... આપણને સદીઓ સુધી સાંભળવી ગમે એવી તીણી મઘુરી ચીસ પડી. આવી ચીસો અમારી વાઇફો ઘરમાં રોજ પાડતી હોય છે, પણ બઘું આપણું જ સારૂં હોય, એવું અમે કદી ન માનીએ. પિસ્તી વાંકી વળીને ચાર પગે ભાંખોડીયા ભરતી ભરતી જમીન પર લૅન્સ શોધવા માંડી. કાચી સૅકન્ડમાં તો પ્રજા ભેગી થઇ ગઇ. શું થયું ? શું થયું ?’ એવી ચિંતાઓ રજુ કીરને, અમે સહુ પુરૂષો, શું શોધવાનું છે, એ જાણ્યા વગર, બસ.. પિસ્તીની માફક ચાર પગે જમીન પર ફરવા માંડ્યા. મને જમીન પર આળોટતો જોઈને વાઇફે પૂછયુ ય ખરૂં, ‘શું થયું ?’ મેં નિર્દોષભાવે જવાબ આપ્યો, ‘શું થયું, એ તો ખબર નથી, પણ પિસ્તીબેનનું કંઇ પડી ગયું છે, તો શોઘું છું.મેં પિસ્તીની પાછળ સ્પૅલિંગની કોઇ ભૂલ વિના બેનલગાવ્યું હતું, છતાં હકીએ એવું ખરાબ સ્માઇલ આપ્યું કે, આપણાથી સહન ન થાય. બધા કહે છે કે, મોંઢું હંમેશા રાખવું જોઈએ, પણ આવું હસાય....

પિસ્તી બહુ ડરી ગઇ હતી. એમાં ય કોકે પૂછયું, ‘પિસ્તીબેન... લૅન્સ એક આંખનો પડી ગયો છે કે, બંને આંખોના ?’ 

ઓહ. આવા બેહૂદા સવાલ શું કામ લોકો પૂછતા હશે ? આ બધામાં બુઘ્ધિશાળી હું વધારે, એટલે મેં ઇન્ટૅલિજન્ટ સવાલ પૂછ્યો, ‘લૅન્સ તમે અહીં આવ્યા પછી પડી ગયો કે આવ્યા પહેલાનો પડી ગયો છે ?’ 

મારા સવાલથી પિસ્તી ઇમ્પ્રેસ ન થઇ. કદાચ થવા જતી હતી ત્યાં પરી કોઇએ કઢંગો સવાલ પૂછયો, ‘પિસ્તી-જી.. લૅન્સ ડાબી આંખનો છે કે જમણી... ?’ 

પિસ્તી કોઇને કશો જવાબ નહોતી આપતી. એ ભલી ને એ બિચારીનું કામ ભલું. પ્રોબ્લેમ એ હતો કે, અમારામાંથી ૫-૭ જણાએ તો કૉન્ટૅક્ટ-લૅન્સ કેવો હોય, એ પણ નહોતો જોયો, છતાં શોધે જતા હતા. આ ભારતભૂમિમાં સ્ત્રીઓ ઉપર દુઃખ પડે, યાતના આવે કે લૅન્સ ખોવાય, અમારાથી તો સહન ન થાય. આખા રૂમમાં અમે બધા ઘોડો-ઘોડો રમતા હોઇએ, એમ પિસ્તુનો લૅન્સ શોધતા હતા. (જોયો ? ફેરફાર જોયો.... ? સંબંધ વધે એમાં પોતાપણું આવે, એટલે નામ લાડનું કરી શકાય ! પિસ્તુ’...) 

કૉન્ટૅક્ટ-લૅન્સ ઍકચ્યૂઅલી સિગારેટની ટીપ જેટલી સાઇઝનો હોય છે. હવા કરતાય કદાચ ઓછા વજનનો હોવાને કારણે એકવાર પડી જાય બરોબર નીચે જ પડે. એવું કાંઇ નક્કી નહિ. એ તો ઊડીને કયાંક આઘો ય પડ્યો હોય. સમજો ને, લગભગ અમારા બધા જેવો કે, ઑફિસથી નીકળ્યા પછી સીધા ઘેર જ પડીએ એવું કાંઇ નક્કી નહિ.. કોક સારા ઠેકાણે ફંટાઇ પણ ગયા હોઇએ. 

પિસ્તી બધાને વિનયપૂર્વક આઘા ખસેડતી હતી. એનો લૅન્સ અમારા ઢીંચણ નીચે કચડાઇ ન જાય, એનો એને ડર હશે. 

પણ, તબક્કો એવો આવી ગયો કે જરૂર પડશે તો પિસ્તી અમારી આંખોથી દનિયા જોશે, એવો દાવો કરનારાઓ અચાનક ઊભા થઈ ગયા. કોક કંઇ વધારે નજીક જઇને પૂછવા ગયું ત્યારે મોટો બૉમ્બબ્લાસ્ટ થયો... 

પિસ્તી બહેરી-મૂંગી હતી. એકાએક તમામ પાંડવોના રાજીનામા આવી ગયા.

06/01/2010

મહાવીર વિક્રમ બજરંગી

શ્રી હનુમાનજી ખાડીયા-બાલા હનુમાનના એમના મંદિરીયે નર્વસ થઈને બેઠા છે. એક તો સદીઓથી એમને ગાંધી રોડની વચ્ચોવચ ભોંયરામાં ખોંહી ઘાલ્યા છે ને એમાં ય મહિનાઓ થઇ ગયા, કોઇ તેલ ચઢાવવા આવતું નથી. ટ્રાફિકના સતત ઘોંઘાટમાં એમની ઉપર તેલ કરતા ઘૂમાડો વધારે ચઢે છે. ગળું બેસી ગયું છે. હનુમાનજીને બધા વિના ચાલે, ફકત બે ચીજો વગર ન ચાલે. એક તો મુખમાં પ્રભુ શ્રી રામનું નામ અને બીજું તેલ. ફાફડા-ગોટા ખઇખઇને ગુજરાતીઓ તેલીયા રાજા થઇ ગયા છે અને કોઇ ભક્ત જતે દહાડે વળી બે ટીપાં તેલના ચઢાવવા આવે છે, એ ય ખોરૂં હોય છે. હનુમાનજીનો અવાજ બેસી ગયો છે. પણ ખોરૂં તો ખોરૂં, ટાઇમ એવો આવ્યો છે કે, ભક્તો એ ય ચઢાવવા આવતા નથી. બાલા હનુમાન તો ખેર, બ્રાન્ચ ઑફિસ છે, પણ કૅમ્પના હનુમાનવાળી રજીસ્ટર્ડ ઑફિસે હાલત એ જ છે. અહીં કૅમ્પના હનુમાને પહેલા તો ભક્તો કરતા વાંદરા વધારે આવતા હતા, હવે વાંદરા બંધ થઇ ગયા. સ્ત્રીઓ તેલ ચઢાવવાની પૂરી આસ્થાવાળી હોય, પણ દિવસો એ આવ્યા છે કે, રોજ પોતાના ગોરધનો સામે મોંઢા ચઢાવતી સ્ત્રીઓને અહીં બે વાડકા તેલ ચઢાવતા જોર આવે છે... !

દાદા બગડ્યા. કંટાળીને એક ભક્તને બોચીએથી ઝાલ્યો. ‘ઊભો રહે..! એક વાતનો જવાબ આપ કે, મને કોઇ તેલ ચઢાવવા કેમ નથી આવતું... વગર તેલે હું અહીં ઊભો ઊભો સૂકોભઠ્ઠ થઇ ગયો છું... ?’

ભક્ત બિચારો શું બોલે ? એણે કહી દીઘું, ‘બાપજી.. જરા ખમૈયા કરો... તેલ બહુ મોંધું થઇ ગયું છે ને મળતું ય નથી. એક કામ કરો... નરેન્દ્ર મોદી પાસે જાઓ... એ કાંઇક કરી આલશે !’

મોદી.... ? યૂ મીન, નરેન્દ્ર મોદી ?.. એ કયાં માથામાં તેલ નાંખે છે ?’ હનુમાનજી બગડ્યા.

પ્રભો, એ તેલ નાંખતા નથી... તેલ કઢાવી નાંખે છે... જાઓ એમની પાસે... તમારે માટે તો એ ગમે તેનું કઢાવી આલશે... !’

હનુમાનજી ગાંધીનગર પહોંચ્યા. મોદી એમના બંગલાની લોનમાં બેઠા, ઝીણી કાતર વડે દાઢી ટ્રીમ કરતા હતા. દરજી એમના જીન્સના નવા પાટલૂનનું માપ લેવા આવ્યો હતો. બાજુમાં કાઉબૉય પહેરતા એવી ‘જ્હોન વૅઇન’ - ટાઇપની ટોપીઓનો ઢગલો પડ્યો હતો. રાજ્યમાં જેટલી ગાંધી-ટોપીઓ નવરી પડી રહી છે, એ બધાને ઑલ્ટર કરીને એની કાઉબૉય-ટોપીઓ બનાવવાનો હૂકમ હતો. ગૃહમંત્રી અમિત શાહના જીન્સનું માપ લઇ શકાય એવું નહોતું, એટલે ત્રણ જીન્સ ફાડીને એમાંથી એક બનાવવાનો હૂકમ સરકારી રાહે થયો હતો. સ્પીકર અશોક ભટ્ટ ખાદીની બંડીને બ્લ્યૂ-ડૅનિમ બનાવીને ઘોડાના ભોડાં ઉપર લાઉડ-સ્પીકર ગોઠવીને નવા ફોટા પડાવતા હતા. ઘોડાની ડૉક પાસેના ડબલાંમાં રોજની આદત મુજબ, ‘અંબિકા’ની ફૂલવડી ભરી રાખી હતી, પણ ફૂલવડી તેલમાં તળાય એટલે, એ છાનામાના ફાકડા મારતા હતા.

આરોગ્યમંત્રી જયનારાયણ વ્યાસ ઠેઠ ડાંગ જીલ્લામાં જઇને, સાઉથના ફિલ્મસ્ટાર રજનીકાંતની માફક હરડેની ગોળીઓ હવામાં ઉછાળીને એકએક ગોળીને રીવૉલ્વરથી ભડાકે દેતા હતા, એટલે તેઓશ્રી અત્રે પધારી શક્યા નહોતા. એમના મંત્રીમંડળમાં ઘણાં ‘ળ’ નો ઉચ્ચાર ‘ર’ કરતા હોવાથી તેઓ ખફા હતા. સ્ત્રી ગમે તેટલી સુંદર હોય પણ ઉચ્ચારમાં, ‘હરડેની ગોરી’ બોલો તો ઠાકૂર ના ખીજાય... ? (જવાબ : જરૂર ખીજાય : જવાબ પૂરો)

શિક્ષણમંત્રી રમણ વોરાને ઇંગ્લિશ શીખવવા માટે પ્રાથમિક શાળાના અઢીસો માસ્તરો આવ્યા હતા. એ બધાને ભોંય પર બેસાડ્યા હતા. બીજા મંડપ નીચે શાળાના સંચાલકો માટે ગાદી-તકીયા અને સોફાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. આનંદીબેન પટેલ સોફા પર બેસી, બંને હાથ ઢીંચણ પર ટેકવીને ઝીણું ઝીણું સ્માઇલ આપીને ફોટા પડાવતા હતા. સ્માઈલો તેઓ હૉબીની જેમ વાપરે છે.

વજુભાઇ વાળા રાજ્યના વૉશિંગ-પાવડર નિર્માતાઓને ખખડાવતા હતા કે, આટઆટલા પ્રયત્નો કરવા છતાં એમના કપડાં ઉપર દૂધ જેવી સફેદી કેમ નથી આવતી ? કોક બોલ્યું ય ખરૂં કે, મહિને એક વાર કપડાં ધોવડાવવા પડે, સાહેબ.

લોકસાહિત્યના માણસ પુરૂષોત્તમ રૂપાલા ખભે બે જોટાળી ‘બંઘૂક’ લઇને નવા પ્રદેશ પ્રમુખ શોધવા નીકળ્યા હતા, એટલે ઘટના સ્થળે ઉપસ્થિત નહોતા. નવો અને સારો પ્રદેશ-પ્રમુખ ન મળે તો ગમે તે એકને આજે ભડાકે દઉં...! આખો પ્રદેશ મૂંઝાયો એ વાતે હતો કે, રૂપાલા સારા પ્રમુખમાં જરૂર આવે, પણ નવામાં ન ચાલે. પ્રદેશ-પ્રમુખોનું તો એવું જ હોય. નવો હોય ઇ હારો નો હોય... અને હારો હોય, ઇ નવો કિયાંથી હોય ?

સિંગતેલ હવે ડબ્બાને બદલે રૂપિયા-રૂપિયાના પાઉચ-પૅકિંગમાં વેચવું પોસાય એમ છે કે નહિ, તે સવાલ ઉપર મૂંઝાયેલા નરોત્તમ પટેલ કાનમાં તેલવાળી ભૂંગળી નાંખીને ખણતા હતા.

સામેની ફૂટપાથ પર તંબૂ નાંખીને પડેલા કોંગી-આગેવાનો શક્તિસિંહજી, સિઘ્ધાર્થ પટેલ અને મોઢવાડીયા ગાંધીનગરમાં ભાજપના મંત્રીઓના પાળીયા ક્યા ક્યા સ્થળે મૂકાવવા, તેના આયોજનમાં હતા. અલબત્ત, ભાજપના મંત્રીઓ-ધારાસભ્યોના પાળીયા પાઉચ-પૅકિંગની સાઇઝના બનાવડાવવા કે એક પાળીયો બનાવડાવી, બધાની એની ઉપર સહિઓ લઇ લેવી, એ વાતે પક્ષમાં જરી ચડભડ હતી.

આ બધામાં હનુમાનજી હાથમાં અરજી લઇને નરેન્દ્ર મોદી પાસે આવ્યા. મોદી તુર્ત જ પ્રણામની મુદ્રામાં ઊભા થઇ ગયા.

પ્રભો... આપ.. ? પ્રણામ પ્રભો... ગાંધીનગરમાં આપનું સ્વાગત છે. પણ આપ અહીં ક્યાંથી... અત્યારે ?’

નરૂ... ! છેલ્લા મહિનાઓથી તેલ વગર હું તરફડું છું. કોઇ ભક્ત મને તેલ ચઢાવવા આવતું નથી. વૉટ ઇઝ ધ પ્રોબ્લેમ ?’ હનુમાનજીએ પૂંછડાના છેડાને આંગળી વડે રમાડતા પૂછયું.

નરૂ, આઇ મીન-મોદી ટૅન્શનમાં આવી ગયા. એક તો સાક્ષાત હનુમાનજી પહેલીવાર પોતાના આંગણીયે પધાર્યા હતા અને તે ય એવી રાવ લઇને, જેનો પોતાની પાસે કોઇ ઉકેલ નહોતો. નતમસ્તકે નરેન્દ્ર મોદી બોલ્યા, ‘આપ પધાર્યા છો પ્રભો. આપ અમારા મેહમાન છો, પણ તેલની મુશ્કેલીઓ દૂર કરવાનું મારા હાથમાં નથી. ક્ષમા પ્રભુ ક્ષમા... પણ પ્રજાને તેલ આપવાનું અને પ્રજાનું તેલ કાઢવાનું કામ દિલ્હીમાં બેઠેલા મનુબાપા કરે છે.. આપ એમની પાસે જાઓ !’

મનુ બાપા...? એ વળી કયા નવા બાપા આયા... ? એ કાઠીયાવાડના કોઇ બહારવટીયા છે ?’ હનુમાનજીને સમજ ન પડી.

મોદી ખડખડાટ હસીને બોલ્યા.

મનુ બાપા... ! અરે આપણા વડા પ્રધાનશ્રી ડૉ. મનમોહનસિંઘજી...! કૃપયા, આપ એમની પાસે જાઓ. આમાં હું કાંઇ કરી ન શકું.’

થાકેલા હૈયે હનુમાનજી દિલ્હી જવા રવાના થયા.

મનુબાપા મોટો દરબાર ભરીને બેઠા હતા. બાપા બોલે ત્યારે શું બોલે છે, એ સમજાવવા માટે હિંદીમાં જ હિંદીના દુભાષિયા રાખવા પડ્યા હતા. એમના ગળામાંથી અવાજ નીકળતો નથી, એટલે સ્વયં હનુમાનજી એવું સમજ્યા કે, કાકા ય તેલ બહુ પીતા લાગે છે. અહીં ભીડ મોટી હતી. ભલભલા દેવી-દેવતાઓ હાથમાં ફાઇલો લઇને આંટા મારે રાખતા હતા. સ્વર્ગની દિવાલો પર એક સુંદર છતાં આધેડ વયની મહિલાના હાથ જોડતા સેંકડો ફોટા હતા. આ સ્વર્ગ જ હોવાથી કોઇ પણ ફોટા નીચે કોઇને બી માટે ‘સ્વર્ગસ્થ’ લખવાની જરૂર ન પડે, એટલે એ ફોટાઓની નીચે ‘પૃથ્વીસ્થ’ લખવામાં આવ્યું હતું.

અચાનક હનુમાનજીના ખભે કોઇનો હાથ મૂકાયો. હનુમાનજીએ હિંદી ફિલ્મો ઘણી જોઇ હતી. એમને ખબર કે, આ રીતે કોઇ પાછળથી ખભે હાથ મૂકે, તો હલ્યા વગર આપણે પણ ખભાની પાછળ જોઇ લેવાનું હોય છે. એમણે જોયું, તો સાક્ષાત્ પ્રભુશ્રી રામ ઊભા હતા. ચેહરા પર એ જ જૂનું સ્મિત, પણ વેદના વાળું. હનુમાનજીને આશ્ચર્ય થવું જોઇતું હતું, થયું... !

અરે હનુમાનજી, આપ ઔર ઇસ વક્ત.. ? અહીં નવી દિલ્હીમાં શું કરી રહ્યા છો ?’ પ્રભુ શ્રીરામ બોલ્યા.

પ્રભો... મારા ચરણસ્પર્શ સ્વીકારજો. પણ હું તેલમાં ભરાયો છું. હાળું, વર્ષો થઇ ગયા, કોઇ મને તેલ ચઢાવવા નથી આવતું ગાંધીનગરમાં હું નરૂને મળ્યો. એમણે કીઘું કે, તેલના પ્રશ્નો અહીં દિલ્હીમાં મનુબાપા હંભાળે છે, એટલે ફરિયાદ કરવા આયો છું.. !’

હનુમાનજી.... જ્યાંથી આવ્યા છો, ત્યાં જ ઠેકડો મારીને પાછા તાબડતોબ રવાના થઇ જાઓ... ક્વીક.. ક્વીક.. હરી-અપ....!’ શ્રીરામે કીઘું.

કેમ પ્રભો કેમ ? સ્વયં આપ જ મને અહીંથી જવાનું કહો છો ?’

‘..... ત્યારે શું અહીં તમારે લાટા લેવાના છે ? અરે, હું છેલ્લા દસ વરસથી મારૂં રામ મંદિર બંધાઇ આલવા, આ મનમોહનસિંઘ પાસે ધક્કા ખાધે રાખું છું... મારૂં કાંઇ પતતું નથી ને તમે ---’

એક ‘સુઉઉઉઉ...મ્મ્મ’ કરતા પવનના ઝપાટા જેવો અવાજ આવ્યો. પ્રભુએ જોયું તો કાચી સૅકન્ડમાં હનુમાનજી અલોપ થઇ ગયા હતા.

સિક્સર
- નવા વર્ષનો કોઇ સંકલ્પ ?
- એક જ. તમારા ધર્મ કરતા દેશ વધારે મહાન છે, એટલું કમ-સે-કમ એક ભારતીયને સમજાવી શકું.